Ανέκαθεν πίστευα ότι, ο ρόλος του κάθε Έλληνα λόγιου, από εκείνους που κατέχουν καλά μια ξένη γλώσσα, σε βαθμό και επίπεδο της μητρικής του είναι να μεταφέρει , πρώτα ότι μπορεί από την ελληνική γραμματεία προς την άλλη, την ξένη γλώσσα δηλαδή.
Αυτό ακριβώς έκανα μεταφέροντας προς την αραβική ΚΟΡΦΟΛΟΓΗΜΑΤΑ από τη σύγχρονη Ελληνική ποίηση .
Η αντίστροφη προσπάθειά μου ήρθε κατόπιν. Αφορμή ήταν η ανά μια διετία συνάντηση ποιητών της Μεσογείου, η οποία γινόταν στην όμορφη πόλη του Βορρά, τη Καβάλα. Ευχαριστώ τους διοργανωτές[1], που με εμπιστεύτηκαν, αφιλοκερδώς τη γλωσσική μεταφορά ποιημάτων εκείνων των αράβων ποιητών εξ όσων συμμετείχαν στις συναντήσεις εκείνες[2].
Η προσπάθεια υπήρξε ευχάριστη, μα και η τιμή μεγάλη . Μου έδωσε τη χαρά να γνωρίσω από κοντά σύγχρονους άραβες ποιητές , των οποίων η ποιητική τους πνοή με επισκίασε διαβάζοντάς τους προσεκτικά και με οδήγησαν εγκεφαλικά και συνειδησιακά στη προσπάθεια μου για μια κατά το δυνατό πιστή γλωσσική τους μετουσίωση στην Ελληνική[3].
Η συμμετοχή μου εκείνη συνέβαλε πιστεύω και οδήγησε στην άλλη σημαντική μου απόπειρα, να μεταφράσω , μετά από ευγενικό αίτημα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, δια του καθηγητή κου Νάσου Βαγενά, το μέρος εκείνο του συγγράμματος « ΣΥΝΟΜΙΛΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΒΑΦΗ – Ανθολογία ξένων Καβαφογενών ποιημάτων » Θεσσαλονίκη 2000, που καλύπτεται από τους πλέον σημαντικούς σύγχρονους ποιητές της Αιγύπτου .
Ήταν όμως αναγκαίο να εμπλουτιστούν τα κορφολογήματα και από τη σύγχρονη αραβική ποίηση με άλλα δείγματα από τη ποίηση του μεγαλύτερου ποιητή της Συρίας NIZAR KABANI του οποίου υπήρξα ένθερμος θαυμαστής και ταπεινός αναγνώστης οπαδός μαθητής της ποιητικής σχολής του.
Μπορεί να είχαν προηγηθεί άλλες απόπειρες μεταφοράς από ή προς την αραβική και την ελληνική. Αξιόλογη και γνήσια υπήρξε εκείνη του πνευματικού πατέρα και δασκάλου Αείμ. Πατριάρχη Αντιοχείας Ηλία Δ΄ . Μετάφραση Ελλήνων ποιητών , η οποία ακολούθησε στην αραβική γλωσσική απόδοσή της το πεζό αραβικό λόγο με αρκετό ποιητικό χρώμα, ύφος και μουσικότητα. Ήταν η μόνη αυθεντική , χωρίς τη μεσολάβηση μιας τρίτης ενδιάμεσης γλώσσας.
Όσες άλλες που ακολούθησαν και κυκλοφόρησαν ήταν, κατά δήλωση μεταφράσεις από την αραβική προς την ελληνική, ενώ στη πραγματικότητα μεσολαβούσαν μεταξύ των δυο γλωσσών, τρίτοι ανώνυμοι μεταφραστές ή μια τρίτη μεσολαβούσα γλώσσα.
Αν η προσπάθειά μου πέτυχε τους βασικούς της στόχους το αφήνω στη κρίση των Ελλήνων και Αράβων αναγνωστών .
Τα κορφολογήματα μου θα έχουν δυο κατευθύνσεις ως προς το περιεχόμενο, τη γλώσσα, τη προέλευση.
Ο δρόμος της πολιτιστικής ζύμωσης προς τις δυο κατευθύνσεις είναι ανοικτός και μακρύς και ο πνευματικός πλούτος είναι απύθμενος . Αρκεί να γίνει το πρώτο βήμα από όσους έχουν τη διάθεση, ικανότητα και την έμπνευση. Η αξιολόγηση του έργου του καθένα θα έρθει .
Επισημαίνεται ότι, η γλωσσική μεταφορά της πολιτιστικής λόγιας Ελληνικής και Αραβικής κληρονομιάς πρέπει να επικεντρώνεται στην επιλογή των προς μετάφραση κειμένων . Επιλογή, η οποία να τείνει στη πνευματική και πολιτιστική προσέγγιση και συγγένεια. Να αναλαμβάνεται ως πρωτοβουλία, επιλογή και εκτέλεση από εκείνο ο οποίος, κατέχει άρτια και καλά την ελληνική και την αραβική, ως κύριες και παραπληρωματικές γλώσσες και όχι επιδερμικά και επιφανειακά. Ο μεταφραστής, ο οποίος θα επωμισθεί ένα παρόμοιο έργο πρέπει να κατανοεί άριστα το πρωτότυπο κείμενο, ελληνικό ή αραβικό και να διακατέχεται από ποιητική ευαισθησία, η οποία θα του επιτρέπει να το μεταπλάσσει μεταγλωττίζοντάς το με την ίδια ευαισθησία, μουσικότητα και μέτρο[4].
[1] . ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΙΛΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΒΑΛΑΣ.
Προς τον κ. Άσσο Ευθύμιο – Αθήνα
Αγαπητέ κύριε Άσσο
Σας καλούμε στο 3ο Συμπόσιο Μεσογειακής Ποίησης, που θα πραγματοποιηθεί στην Καβάλα από τις 28 έως την 31η Μάιου 1998.
Η παρουσία σας είναι τιμή για μας αλλά και αναγκαιότητα, γιατί εκτός από το κύρος της προσωπικότητάς σας, η οποία προσθέτει αίγλη στις εκδηλώσεις μας, η γλωσσομάθειά σας θα βοηθήσει καθοριστικά στη καλή έκβαση της προσπάθειάς μας .
Ευχαριστώντας εκ των προτέρων
Με εκτίμηση
Καβάλα 2.4.1998 Η Πρόεδρος
Σοφία Μορφάκη- Βασιλειάδη
[2] . Βλ. απόσπασμα επιστολής του γράφοντος « Προς τον Σύνδεσμο Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών Καβάλας …… Θέλω όμως με την ευκαιρία αυτή να διατυπώσω μερικές σκέψεις και σχόλια, σχετικά με το 4ο Συμπόσιο Μεσογειακής Ποίησης . Φρονώ ότι η επιλογή των ποιητών και εισηγητών, οι οποίοι συμμετείχαν σ’ αυτό το Συμπόσιο ήταν περισσότερο επιτυχής από τις προηγούμενες. …. Σ’ ότι αφορά την αραβόφωνη αραβική συμμετοχή, λέω ειλικρινά :Εύγε στον λόγιο – κριτικό κ. SOUBHI HADDIDI για την επιλογή των αραβόφωνων ποιητών από τις χώρες του αραβικού κόσμου….. Τέλος, θεωρώ ότι η ουσιαστική επιτυχία της μεταφοράς της ξένης ποίησης μεταγλωττισμένης στον έλληνα ακροατή οφείλεται πρωτίστως, στον μεταφραστή και κατόπιν στον ηθοποιό που θα την απαγγείλει στα ελληνικά….»
[3] . Βλ . Μετάφραση από την αραβική επιστολής του κου SOUBHI HADDIDI προς τον γράφοντα : Προς τον ποιητή κ. Ευθύμιο Άσσο . Αθήνα
Με χαρά και εξ ονόματος των ποιητών εκπροσώπων της αραβικής ποίησης στο Συμπόσιο της Καβάλας και εμού προσωπικώς σου απευθύνω τις άπειρες ευχαριστίες για την ειλικρινή, ευγενική και υψηλή προσπάθεια να μεταφράσεις την αραβική ποίηση στην ελληνική, κατά ένα ποιητικό λόγιο τρόπο, τον οποίο όπως διαπιστώσαμε με τα ίδια μας τα μάτια, άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις στους ακροατές του Συμποσίου, έλληνες και ξένους.
Ιδιαίτερα, με χαροποιεί προσωπικά ότι έτυχα κι εγώ της μέριμνάς σου στην μετάφραση της κριτικής μου εισήγησης –τη δύσκολη όπως γνωρίζω καλά και ενοχλητική.
Επιπλέον, σου διαβιβάζω την ευγνωμοσύνη όλων και την υπερηφάνεια τους για τον ρόλο που διαδραματίζεις στην εμβάθυνση των δεσμών μεταξύ της ελληνικής και αραβικής λογοτεχνίας.
Παρακαλώ να δεχτείς την αγάπη μου, την εκτίμησή μου και την φιλία μου.
Παρίσι 20.07.2000
SOUBHI HADDIDI
Βλ. άρθρο του S. H. Στην αραβική εφημερίδα AL- QUDS AL- ARABI 26.07.2000 « …. Το μεγαλύτερο μέρος του στοιχήματος που είχαμε για την επιτυχία του 4ου Συμποσίου οφείλεται στη δεξιοτεχνία του ποιητή και μεταφραστή κ. Ευθ. Άσσου, ο οποίος κατέβαλε μια πραγματική δημιουργική προσπάθεια για τη μεταγλώττιση της αραβικής ποίησης σε μια ζωντανή ελληνική απόδοση, διαφυλάσσοντας την ποιητική δομή του πρωτοτύπου. Άκουσα αρκετούς έλληνες διακεκριμένους ποιητές και λογοτέχνες να τον συγχαίρουν για την άρτια απόδοση των μεταφράσεων που έκανε.»
Προς
τον συνάδελφο ποιητή
κ. Ευθύμιο Άσσο
Ένα από τα υψηλά σύμβολα του σύγχρονού λογοτεχνικού μας κόσμου, της ποίησης και της δεξιοτεχνίας του λόγου είσαι εσύ. Θέλω να με πιστεύεις . Μεγάλη χαρά και υπερηφάνεια με πλημύρισαν όταν διάβασα το γράμμα σου, που με συγκίνησε πολύ.
Ευχαριστώ από το βάθος της καρδιάς μου για τα ειλικρινή σου συγχαρητήρια . Ας είμαστε σε συνεχή επικοινωνία.
Βηρυτός 07. 08 .2000 Ο έμπιστος αδελφός σου
MOHAMAD AL- FAYTOURI
[4] . Βλ. Συνέντευξη ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΑΣΣΟΥ στην ημερήσια αραβική εφημερίδα ( AL-HAYAT) της 19ης . 07. 1994.
